Tokat'ın Reşadiye ilçesi Halaçlı Mahallesi'nde yaşayan kadınlar, 25 yıl önce ara verdikleri halı dokumacılığına geri dönerek adeta bir rönesans başlattılar. Kurdukları kooperatif sayesinde yeniden dokuma tezgahlarının başına geçen kadınlar, hem ekonomik özgürlüklerini kazanıyor hem de yöresel el sanatlarını yaşatıyor.
Halı Dokumacılığının Yeniden Doğuşu
Reşadiye Halaçlı Kalkınma Kooperatifi, bölgede 25 yıldır yapılmayan halı dokumacılığının canlanması için geçen yıl harekete geçti. Dokuma tezgahları alınarak eski köy okulunda bir atölye kuruldu. Halaçlılı kadınlar, bu atölyede yeniden halı dokuma sanatıyla buluştu. Kooperatif Başkanı Gülcan Demir Varis, bu girişimin ardındaki motivasyonu şu sözlerle açıklıyor:
"Kooperatifi kurmadan önce 30 kadınla bir araya geldik. Kadınlara 'Torun ve gelinlerinizin yanınızda olmasını ister misiniz?' diye sordum. Bazı kadınlarımızın ağladığını ve gözlerindeki pırıltıyı gördüm. 'Tabii ki isteriz, yanımızda olsunlar.' dediler. 2022 Haziran ayında kooperatifimizi kurduk."
Varis, köylerinde geçmişte halı dokumacılığının önemli bir geçim kaynağı olduğunu belirterek, "Köyümüzde erkek, kadın ve kız çocuklarımız, hep beraber halı dokuyorduk. Yıllarca maddi destek sağladık ailemize." dedi.
Kadınların Azmi ve Umudu
Halı dokuma kursuna katılan kadınları ikna etmenin başlangıçta zor olduğunu belirten Varis, onlara şu sözlerle seslendiğini aktarıyor: "Geleceksiniz sabah 8, akşam 5 çalışacaksınız, haftanın 2 günü izninizi yapacaksınız. Köyde halı dokumacılığını tekrar başlatacağız. Kendiniz kazanacaksınız. Sigortalı bir şekilde çalışacaksınız. Emeğinizin karşılığını alacaksınız."
Kursiyerlerden Sariye Demir, halı dokumaktan duyduğu mutluluğu dile getirerek, "Halı dokumaktan mutluyuz, güzel oldu. Halımızı dokuduk. 10 yaşından beri halı dokuduk. 20-25 sene ara verdik. Halı dokuma alıştığımız bir işti. Zorumuza gitmedi." şeklinde konuştu.
Ayşe Demir ise çocukluk hayallerinin gerçekleştiğini ifade ederek, "Çocukluğumuzun bütün hayali buydu. Önceleri yemek için buna gerek duymuştuk. Yıllar önce ara verildi. 20-25 sene halı okumadık. Tekrar başladık. Acısı da tatlısı da vardır. Halı dokuduğumuz zaman bayram gibi gelirdi. Ailemiz bize bayramlık alırdı. Bu duyguyu yaşamak hem tatlı hem acı." dedi.
Geleceğe Umutla Bakış
Kooperatif, ilk olarak seccade dokumasıyla başladı ve şimdi ise 'yedi dağın çiçeği' desenli halıyı dokumaya hazırlanıyor. Gülcan Demir Varis, Türkiye'deki çeşitli halı fuarlarına katıldığını ve Ürdün, Pakistan, İran gibi ülkelerden çul (çoban heybesi) siparişleri aldıklarını belirterek, bu siparişleri karşılayabileceklerine inandıklarını söylüyor. Ayrıca, diğer köylerden de talep olduğunu ve pilot bölge olarak Halaçlı'da başlattıkları bu girişimi diğer köylere de yaymayı planladıklarını ifade ediyor. Şu anda 19 kadının kurs aldığını ve hepsinin halı dokuma konusunda yetenekli olduğunu vurguluyor.
- Seccade dokumasıyla başlandı.
- 'Yedi dağın çiçeği' desenli halı dokunacak.
- Yurt dışından siparişler alındı.
- Diğer köylere de yayılması planlanıyor.
Tokatlı kadınların bu azmi ve kararlılığı, hem yöresel el sanatlarının yaşatılmasına katkı sağlıyor hem de bölge ekonomisine yeni bir soluk getiriyor. Halı dokumacılığının yeniden canlanması, kadınların ekonomik ve sosyal hayatta daha aktif rol almasına olanak tanırken, gelecek nesillere de umut veriyor.
