Tokat'ın tarihi Musahattin Mahallesi'nde yer alan Dabakhane Sokak, 1960'lı yıllarda sadece deri işçiliği ile değil, aynı zamanda geri dönüşüm sanayisiyle de adından söz ettiriyordu. Bu sokağın girişinde, o döneme damgasını vuran dükkanlardan biri bulunuyordu: Pamukçu Hacı İbrahim Efendi'ye ait, çırçır makinesiyle çalışan geri dönüşüm atölyesi.
Çırçır Makinesinin Gürültüsüyle Yaşayan Sokak
Dükkanın en belirgin özelliği, eski bez ve çaputları pamuk haline getiren devasa çırçır makinesiydi. Bu makine çalışırken öyle yüksek bir ses çıkarırdı ki, sokaktaki tüm yaşam bu ritme göre şekillenirdi. O dönem için bu yöntem, hem pamuk geri dönüşümü açısından ileri bir uygulamaydı hem de Tokat ve çevresindeki birçok esnaf için önemli bir tedarik kaynağıydı. Pamukçu Hacı İbrahim Efendi'nin dükkanı, bu özelliğiyle adeta bir sanayi merkezi gibiydi.
Dericiliğin Kalbi: Dabakhane Sokak
Sokağın sağ tarafında, Hacı Hüsamettin Başçıoğlu'nun işlettiği deri atölyesi bulunuyordu. Bu dükkanların devamında, Dokuz Taşlar'a kadar uzanan dabak dükkanları, Tokat ve çevre illerdeki deri sanayisinin kalbini oluşturuyordu. Sokağın sol tarafında ise, Merhum Vahitoğlu işletmesi, ardından Tokmak Baba Türbesi ve Kaya Camii'ne uzanan tarihi bir güzergah yer almaktaydı. Dabakhane Sokak, sadece bir ticaret merkezi değil, aynı zamanda Tokat'ın kültürel ve tarihi dokusunu yansıtan önemli bir alandı.
Gençlerin Buluşma Noktası
Fotoğrafta görülen binanın hemen yanındaki ahşap merdivenler, sadece bir yapı detayı değil, aynı zamanda dönemin genç işçilerinin "sosyal medya köşesiydi". Gün boyu çalışıp yorulan gençler, bu basamaklarda toplanır, günün yorgunluğunu sohbet ederek atar, bazen bir sigara içer, çoğu zaman da tuzlu çekirdek eşliğinde dertleşirdi. O dönemlerde bakkal Hacı'dan alınan, rengi zamanla sararmış çay bardağı ile ölçülen tuzlu çekirdekler 25 kuruşa satılır, eski gazete kağıtlarına sarılarak servis edilirdi. Sohbetlerin finali ise genellikle dükkan önündeki Oğulbey suyunun aktığı çeşme başında olurdu. İçilen birkaç yudum su, hem yorgunluğu hem de harareti giderirdi.
- Gençlerin buluşma noktası
- Sohbetlerin yapıldığı merdivenler
- Bakkal Hacı'nın meşhur çekirdekleri
Pamukçu Hacı İbrahim Efendi'nin mütevazı ama işlevsel dükkanı, Tokat'ın üretim ve dayanışma kültürüne dair önemli bir örnekti. Her bir yapının, her bir insanın ve her bir sesin bir hafızası vardır. Bugün o dükkan yerinde olmasa da, hatıralar hala canlılığını koruyor. Bu dükkan, Tokat'ın sanayi tarihine ışık tutan önemli bir simge olarak hafızalarda yaşamaya devam ediyor.
