Karadeniz Somonu Coşturdu! 1 Milyar Dolar Hedefi Geliyor Mu?

Karadeniz'in bereketli sularında yetişen Türk somonu, 2025 hasat sezonunda da üretici ve ihracatçının yüzünü güldürdü. Son 6 yılda büyük bir yükseliş yakalayan sektör, ihracat rekorları kırarak Türkiye ekonomisine önemli katkılar sağlıyor. Peki, bu başarının sırrı ne ve 1 milyar dolarlık hedef ne kadar yakın?

Türk Somonunun Yükselişi

Türk somonu, gökkuşağı alabalığının iç sulardaki kafeslerde büyütülüp ardından Karadeniz'e taşınmasıyla elde ediliyor. Yaklaşık 600 gram ağırlığındaki balıklar, denizde 50 metre çapında ve 25 metre derinliğindeki kafeslerde doğal yemlerle beslenerek 2-3 kilograma ulaşıyor. Hasat edilen somonlar, özel havuz sistemleriyle işleme tesislerine taşınarak taze, dondurulmuş veya işlenmiş olarak satışa sunuluyor. Özellikle Trabzon, Rize, Giresun, Sinop, Samsun ve Artvin'deki tesisler, bölge ekonomisine büyük katkı sağlıyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türk somonu ihracatı son 6 yılda 17 kat arttı. 2024'te 497 milyon dolar gelir elde edilirken, 2025'in ilk 5 ayında 23 bin 307 ton ihracatla 159 milyon 940 bin dolarlık gelir sağlandı. En büyük ihracat pazarı Rusya Federasyonu olurken, Belarus, Japonya, Vietnam ve ABD de önemli alıcılar arasında yer alıyor. Hatta Türk somonu, Kanada gibi yüksek gıda standartlarına sahip ülkelere bile ihraç ediliyor.

Kadın Emeği ve Çevre Dostu Üretim

Karadeniz Bölgesi'ndeki somon işleme tesislerinde çalışanların %80'ini kadınlar oluşturuyor. Bu durum, bölgedeki kadın istihdamını artırarak sosyal kalkınmaya önemli bir katkı sağlıyor. Ayrıca, sektör sürdürülebilir üretim modeliyle de dikkat çekiyor. Üretim sürecinde sıfır atık prensibi uygulanıyor ve balık atıkları endüstriyel ürünlere dönüştürülüyor. Bu sayede çevre dostu bir sistem kurulurken, ihracat kriterlerine de uyum sağlanıyor.

Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, Türk somonunun Norveç somonuna rakip hale geldiğini belirtiyor ve ekliyor: "78 bin tonluk yıllık ihracat kapasitesine ulaştık. Hedefimiz 100 bin ton ve 650 milyon dolar. 3-4 yıl içinde bu rakamı 1 milyar dolara taşımayı amaçlıyoruz."

Hedef 1 Milyar Dolar!

Sektör, yıllık üretimi 200 bin ton seviyesine çıkararak dünya pazarında daha da söz sahibi olmayı hedefliyor. Karadeniz sahil bandında yeni yatırımlarla desteklenen bu hedef doğrultusunda devletin de çeşitli teşvikleri bulunuyor. Trabzon merkezli firmaların öncülük ettiği bu başarı hikayesi, hem Türkiye'nin ihracatına katkı sağlıyor hem de yerel ekonomiyi canlandırıyor.

Su ürünleri sektöründe faaliyet gösteren iş insanı Recep Denizer, ihracatın %70'inin Rusya'ya yapıldığını ve son 18 ayda 116 milyon dolarlık somon ihraç ettiklerini belirtiyor. Denizer ayrıca, somon üretiminin Türkiye'nin balık ithalatına olan ihtiyacını büyük ölçüde azalttığını vurguluyor.

Türk somonunun bu hızlı yükselişi, doğru stratejiler ve yatırımlarla 1 milyar dolarlık hedefe ulaşmanın mümkün olduğunu gösteriyor. Sektörün sürdürülebilir üretim modeli, kadın istihdamına katkısı ve ihracat potansiyeli, Türk somonunu sadece ekonomik değil, sosyal ve çevresel açıdan da önemli bir başarı hikayesi haline getiriyor.