Tokat'ta Sel Felaketi: Yüzyıllık Acı Duvarlarda!

Tokat, yüzyıllar boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle öne çıkan bir şehrimizdir. Ancak, bu güzel şehir aynı zamanda doğal afetlerin de acı izlerini taşımaktadır. 25 Haziran 1908 tarihinde yaşanan sel felaketi, Tokat tarihinin en yıkıcı olaylarından biri olarak hafızalara kazınmıştır. Bu felakette yaşanan kayıplar ve felaketin izleri, günümüzde bile şehrin dokusunda hissedilmektedir.

Tokat'ı Yasa Boğan Sel Felaketi

1908 yılında yaşanan sel felaketi, Behzat Deresi'nin taşması sonucu meydana gelmiş ve şehirde büyük bir yıkıma neden olmuştur. Resmi kayıtlara göre 225 kişinin hayatını kaybettiği bu felakette, yerel tarihçiler ölü sayısının çok daha yüksek olduğunu belirtmektedir. Hatta, bazı kaynaklar bu sayının 500'e kadar çıkabileceğini iddia etmektedir. Felaketin etkileri o kadar büyüktü ki, The New York Times gazetesi dahi bu olayı "2 bin kişinin öldüğü" bir trajedi olarak dünyaya duyurmuştur.

Sel felaketinden en çok etkilenen bölgeler arasında Behzat Mahallesi, Soğukpınar, Devegörmez ve Çay Mahallesi bulunmaktadır. Sel sularının yer yer 3,5 metreye kadar yükseldiği bu bölgelerde, birçok bina hasar görmüş, camiler, hanlar, okullar ve devlet daireleri kullanılamaz hale gelmiştir. Özellikle Behzat Camii'nin hemen kuzeyinde bulunan Telgrafhane'nin tamamen yıkılması, felaketin boyutlarını gözler önüne sermektedir.

Bir Telgrafın Hikayesi

Felaketin yaşandığı sırada Tokat Başmutasarrıfı Celal Bey'in Sivas Valiliği'ne gönderdiği telgraf, olayın vahametini en iyi şekilde anlatmaktadır. Celal Bey, telgrafında "Burada değil, hiçbir yerde böyle bir felaket görülmedi" diyerek yaşananların ne kadar olağanüstü olduğunu vurgulamıştır. Telgraf memuru Ahmet Şevki Bey ise, selin bastığı sırada telgrafı çekmeyi başardıktan sonra canını zor kurtarmıştır. Bu telgraf, felaketin boyutlarını ve o dönemde yaşanan çaresizliği gözler önüne seren önemli bir tarihi belgedir.

Sel sırasında birçok asker de sulara kapılmış, bazıları Tokat halkı tarafından kurtarılmış, ancak 17 asker hayatını kaybetmiştir. Hayatını kaybeden askerlerin cenazeleri Behzat Camii çevresinde toplanarak defin işlemleri yapılmıştır. Bu olay, felaketin sadece sivil halkı değil, askeri personeli de etkilediğini göstermektedir.

Behzat Camii'ndeki Kitabe: Bir Anıt

Behzat Camii'nin batı duvarında yer alan Osmanlıca kitabe, 1908 sel felaketinin unutulmaması için inşa edilmiştir. Caminin restorasyonu, Tokatlı hayırsever Tokadi Ahmet Lütfi Paşa tarafından üstlenilmiş ve kitabe, Osmanlı yazı sanatı ile işlenerek caminin duvarına yerleştirilmiştir. Bu kitabe, felaketin tarihi tanıklığını günümüze taşımakta ve gelecek nesillere aktarmaktadır.

Tokat Belediyesi Şehir Müzesi Sanat Tarihçisi Mesut Güneş'in belirttiğine göre, 1908 selinde suyun 3,5 metreye kadar yükselmesi nedeniyle, Behzat bölgesinde yer alan 1902 yapımı saat kulesi sonradan bir kat daha yükseltilmiştir. Bu durum, felaketin şehirdeki yapıları ne kadar etkilediğinin bir göstergesidir.

• 1908 yılındaki sel felaketi, Tokat tarihinin en acı olaylarından biridir.
• Felakette yüzlerce insan hayatını kaybetmiş, şehirde büyük bir yıkım yaşanmıştır.
• Behzat Camii'ndeki kitabe, bu felaketin unutulmaması için önemli bir anıttır.

1862 yılında Tokat'ta yaşanan başka bir selde bir kişi hayatını kaybetmiş, birçok hayvan telef olmuştu. Ancak 46 yıl sonra yaşanan bu büyük felaket, alınmayan önlemlerin acı bir sonucu olarak kayıtlara geçti. Bu durum, doğal afetlere karşı hazırlıklı olmanın ve gerekli önlemleri almanın ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermektedir.

Tokatlıların hafızasında derin izler bırakan bu felaket, sadece tarih kitaplarında değil, Behzat Camii'nin taş duvarlarında da yaşamaya devam ediyor. Osmanlıca kitabe, geçmişten gelen bir uyarı niteliği taşıyor: Doğayla uyum içinde yaşamak, ihmale gelmez.