Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) "İstatistiklerle Aile 2024" verileri, Türk aile yapısının önemli bir dönüşüm geçirdiğini ortaya koyuyor. Ortalama hanehalkı büyüklüğü son 16 yılda 4 kişiden 3,11 kişiye gerileyerek dikkat çekici bir düşüş gösterdi. Bu değişimde, doğurganlık oranlarındaki azalma, yalnız yaşama eğiliminin artması ve evlenme yaşının yükselmesi gibi faktörler etkili oluyor. Peki, bu küçülme Tokat'ı nasıl etkiliyor?
Tokat'ta Hanehalkı Büyüklüğü Türkiye Ortalamasının Altında
2024 yılı verilerine göre Tokat'ta ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,00 olarak ölçüldü. Bu değer, Türkiye ortalamasının (3,11) altında kalarak Karadeniz Bölgesi'ndeki iller arasında dikkat çekiyor. Bölgedeki diğer iller olan Samsun (2,99), Amasya (2,84) ve Çorum (2,75) ile karşılaştırıldığında, Tokat hala en büyük ortalamaya sahip olsa da, geleneksel geniş aile yapısından uzaklaşma eğiliminin burada da belirginleştiği görülüyor.
Bu küçülmenin nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Kentleşme: Şehir merkezlerinde yaşam koşullarının değişmesi, bireylerin daha bağımsız yaşamayı tercih etmesine yol açıyor.
- Eğitim ve Kariyer: Gençlerin eğitim ve kariyer odaklı yaşam tercihleri, evlenme yaşını yükseltiyor ve çocuk sahibi olma isteğini azaltıyor.
- Ekonomik Faktörler: Artan yaşam maliyetleri, ailelerin çocuk sayısını sınırlamasına neden olabiliyor.
Yalnız Yaşayanların Sayısı Artıyor
Türkiye genelinde tek kişilik hanehalklarının oranı 2016 yılında %14,9 iken, 2024'te %20'ye yükseldi. Bu oran Gümüşhane'de %31,7'ye kadar çıkarken, doğuya gidildikçe düşüyor. Tokat'ta da yalnız yaşam oranının özellikle şehir merkezlerinde artış eğiliminde olduğu belirtiliyor. Bu durum, bireyselleşmenin ve bağımsız yaşam tarzının yaygınlaştığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
Çekirdek Aileler Azalıyor, Yaşlı Nüfus Artıyor
Tokat'ta 2024 yılı itibarıyla hanelerin büyük kısmını çekirdek aileler oluştursa da, bu oran giderek düşüyor. Türkiye genelinde çekirdek aile oranı 2016'da %66,4 iken 2024'te %63,5'e geriledi. Tokat'ta bu oran bölgesel eğilimlerle paralel ilerliyor. Öte yandan, Türkiye genelinde 65 yaş ve üzeri en az bir bireyin bulunduğu hane oranı %25,3. Tokat'ta bu oran, kırsal alanların fazlalığı ve gençlerin göç eğilimi nedeniyle daha da yüksek seyrediyor. 65 yaş üstü yalnız yaşayan yaşlı birey sayısındaki artış ise sosyal destek ihtiyacını gündeme getiriyor.
Aile yapısındaki bu değişimlerin sosyal ve ekonomik etkileri de göz ardı edilemez. Artan boşanma oranları ve çocukların velayet durumları, aile ve sosyal hizmetler alanında yeni yaklaşımların geliştirilmesini zorunlu kılıyor. 2024 yılında boşanan çift sayısı 187 bin 343'e ulaşırken, bu süreçten 186 bin 536 çocuk etkilendi ve çocukların %74,4'ünün velayeti anneye verildi. Tokat Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü, bu süreçte çocukların psikolojik destek ihtiyacına dikkat çekiyor.
TÜİK verileri, Türk aile yapısının hızlı bir değişim içinde olduğunu ve bu değişimin Tokat'ta da belirgin bir şekilde hissedildiğini gösteriyor. Hanehalkı büyüklüğünün küçülmesi, yalnız yaşayanların sayısının artması, çekirdek ailelerin azalması ve yaşlı nüfusun artması gibi faktörler, sosyal politikaların ve hizmetlerin yeniden değerlendirilmesini gerektiriyor. Aile yapısındaki bu dönüşümün uzun vadeli etkileri ise gelecekte daha net bir şekilde görülecek.
